In mei 2009 ben ik met twee collega’s van mijn werk(Frans Aartsen en Bego Osmanovic) een week naar Bosnie geweest. Bego is destijds naar Nederland gevlucht tijdens de oorlog en via een aantal omzwervingen kwam hij bij ons werken. Wij zijn met drieeén naar Bosnie geweest,en hebben onze ogen uitgekeken,het is een fantastisch mooi land, met een schitterende natuur,fantastische watervallen,erg vriendelijke mensen,een land waar een groot verschil is, tussen armoede en rijkdom.. En overal zie je nog kapotte huizen van de oorlog,de mensen zijn nog steeds hun land aan het opbouwen, hieronder een reisverslag van een mooie week,welke een enorme indruk bij ons heeft achtergelaten..
Hoe het allemaal begon!!
Ongeveer een jaar voor wij naar Bosnie gingen zijn Frans,Teus en Sander en de partners bij Bego en zijn vrouw uitgenodigd om bij hun te komen eten,nou en dat hebben we geweten allerlei gerechten uit Bosnie kwamen voorbij..
Met als klap op de vuurpijl een heerlijk mals lammetje,want lamsvlees wordt in Bosnie veel gegeten. Frans,Bego en Teus moesten natuurlijk even op de foto met het lammetje,deze foto heeft later nog in de plaatselijke krant gestaan met een verhaaltje erbij.
Tijdens deze avond hebben Bego en zijn vrouw veel verteld over Bosnie,wat er tijdens de verschrikkelijke oorlog allemaal gebeurd is,hoe ze elkaar uit het oog verloren maar later toch weer terugvonden.. Maar ook over de schoonheid van het land,de schitterende natuur met mooie watervallen,rivieren etc..
Tijdens deze avond hebben we toen ook al een beetje plannen gemaakt om dit mooie land eens te bezoeken,maar vanuit Nederland is dit toch al gauw een uur of 20 rijden met de auto,maar met het vliegtuig is het maat 2 uur.. Zo is er die avond heel wat gebrainstormd,en het bleef nog tot laat heel gezellig… Wat mede kwam door alle lekkere dingen die we deze avond voorgezet kregen,een groot compliment voor Bego en zijn vrouw.. We kregen toen al een voorproefje van de gastvrijheid,die we later in Bosnie ook tegenkwamen..
Naar Bosnie!!!
Zaterdag 9 mei was het zover,we gingen naar Bosnie!! ‘sochtends zijn we vertrokken nadat we eerst een bak koffie bij Bego thuis hadden gedronken,we werden uitgezwaaid door onze partners en stapten in de auto richting Kóln in Duitsland..
Hier zouden we rond 14.00 uur gaan vliegen en ongeveer 16.00 uur aankomen,onderweg hadden we natuurlijk veel lol in de auto,alleen Teus was toch wel gespannen voor de vliegreis.. Tegen 11.00 uur kwamen we aan op de luchthaven,hier wat rondgelopen,wat gegeten en voor we het wisten zaten we in het vliegtuig naar Bosnie!!!! Zelf had ik nog nooit gevlogen en zag er best wel tegen op,maar achteraf is het mij erg meegevallen,en ik zou er ook zo weer in stappen,we vlogen over de bergen heen,en dit was een machtig mooi gezicht,de sneeuw lag op de bergtoppen..
Na een uurtje of twee zette het vliegtuig de daling in en landen we in Sarajevo in Bosnie!! Bij aankomst bleek het heerlijk weer te zijn,het zonnetje scheen volop,Bego had geregeld dat we opgehaald werden door een vriend van hem,en deze bracht ons naar Bego zijn zus en zijn moeder.. Hier werden we hartelijk ontvangen,en ik ging natuurlijk even op de foto met Bego zijn familie..
Even lekker een bak koffie gedronken en onze spullen op de kamers neer gelegd,Bego had natuurlijk een hoop te bepraten met zijn familie,want het was alweer bijna een jaar gelden dat hij ze voor het laatst gezien had.
Toen zijn we met Bego en zijn neef Sergio Sarajevo ingegaan,een wereldstad van formaat waar rijkdom en armoede dicht bij elkaar liggen,dure auto’s rijden door de straten en verderop lopen kinderen te bedelen,en de plaatselijke bevolking verkoopt hun groente/fruit. Dit maakte erg indruk op mij,en het besef hoe goed wij het in Nederland wel niet hebben.
We zijn toen ergens een hapje wezen eten,en hebben nog een mooi park bezocht met veel waterpartijen,hierna weer vertrokken naar Bego zijn moeder,want hier zouden wij overnachten..
En als je het over gastvrijheid hebt,Bego zijn moeder,zus en neef gingen ergens logeren zodat wij gebruik konden maken van de slaapkamers.. Om 22.00 uur kreeg Bego weer honger en ging weer aan het lamsvlees..
De volgende dag waren we al vroeg uit de veren en zijn even naar de bakker gegaan voor Bego zijn familie,en wij zouden samen met een vriend van Bego gaan eten in Sarajevo
Nou dat hebben we geweten,even later zaten Frans en ik aan een grote salade en Bego aan een bord chewapsisi,dit zijn allemaal kleine worstjes in een broodje,een echt Bosnisch gerecht. Het zag er erg lekker uit,maar dat op de vroege zondagmorgen,dus wij aan de salade omdat ze geen gewoon broodje hadden.. Maar het smaakte heerlijk,en dus hadden we een goede bodem voor de rest van de dag..
Srebrenica
Die middag zijn we samen met Bego naar Srebrenica gegaan,hier zijn op 11juli 1995,ruim 8000 moslimmannen en – jongens door de Servische troepen vermoord onder bevel van generaal Mladic. De ergste daad van genocide sinds de Tweede Wereld oorlog,overal in Bosnie zie je nog kapot geschoten huizen,het land is nog in opbouw.. Bij Srebrenica zie je ruim 8000 witte paaltjes van alle omgekomen mannen tijdens de oorlog,we hebben hier bloemen neergelegd,wat een indruk maakte dat zeg.
Ook gaan we nog even in het gedachtencentrum kijken,waar enkele foto’s en informatie aan de muur hangt zodat niemand ooit vergeet wat er op 11 juli 1995 gebeurt is!! Elk jaar vind er in Srebrenica en op andere plekken op de wereld,op deze datum een herdenking plaats van dit afschuwelijke gebeuren..
Dit heeft op Frans en mij veel indruk gemaakt,we waren bekend met Srebrenica wat daar allemaal gebeurt is,maar als je daar dan staat,dan heb je echt kippenvel.. Hierna zijn we doorgereden naar het plaatsje Kladanj,hier wonen Bego zijn schoonouders en zijn zus heeft hier een appartement waar we konden overnachten,Bego had alles weer super geregeld zoals hij de hele vakantie heeft gedaan.
We hadden ondertussen honger gekregen,en zijn ergens een restaurant ingedoken en genoten van een heerlijke pizza. Als je de foto ziet kun je je voorstellen dat ik naar één pizza wel volzat.
Ondertussen stuurde we even een sms’je naar het thuisfront,om de indrukken van die dag te verwoorden.
Dagje naar de Drina
Toen lekker ons bed in,Frans en ik sliepen in het appartement en Bego sliep bij zijn schoonouders, de volgende ochtend hebben we heerlijk ontbeten bij Bego zijn schoonouders,en zijn we op weg gegaan naar de Drina.
De Drina is een zijrivier van 346 km die grotendeels loopt langs de grens tussen Bosnie en Servie..
Hier gaat Bego altijd vissen als hij in Bosnie is,dus dat moesten wij natuurlijk ook wel even zien,die dag dat wij erheen gingen was het schitterend weer en hadden we wederom de korte broeken weer aan.
Echt vis hebben we die dag niet gevangen,maar wel een heerlijke barbeque gehad,samen met Luca een vriend van Bego die gauw even een kip slachtte want we moesten toch vlees hebben voor op de barbeque.. En onder het genot van een biertje hebben we een heerlijke middag/avond gehad.
Na een goede nachtrust vertrokken we weer naar Sarajevo, hier zouden we naar de kapper gaan om ons te laten scheren,bij een vriend van Bego(Moustafa). Onder het genot van een kopje koffie werden we hier lekker glad geschoren op de ouderwetse manier met kwast en mes.
Ouderlijk huis van Bego
Bego heeft in Bosnie ook nog een huis,dit is zijn ouderlijk huis tijdens de oorlog is dit huis kapotgeschoten en helemaal leeggehaald..Bij aankomst treffen we dan ook een troosteloos bouwval aan,wat eens een mooi huis was met een winkeltje eronder,hier is nu niets meer van over..
Daar sta je dan als drie volwassen mannen,een brok in je keel,weer wordt er nog eens duidelijk gemaakt wat zich allemaal heeft afgespeeld in de oorlog destijds..
Op naar Mostar
Hierna vertrokken we richting Mostar,vooral het uitzicht onderweg was wederom fenominaal,wat een fantastisch mooi land dat Bosnie.
Schitterende vergezichten,met bergen waar de sneeuw op de toppen ligt. En aan Bego hadden we natuurlijk een prima reisgidsbij ons,hij vertelde ons van alles wat we tegenkwamen onderweg.. Ondermeer een brug die ze in de tweede wereldoorlog hebben opgeblazen zodat Tito,destijds leider van Joegoslavie niet kon ontsnappen.
In de buurt van Mostar stopten we bij de rivier,om te kijken naar een man die forellen verkocht,in allerlei maten,deze lagen in grote bakken/netten in het water,duizenden vissen. Hij was hier ook dag en nacht om alles goed in de gaten te houden zodat zijn vissen niet gestolen werden. En we hebben natuurlijk ook ergens een lekker hapje gegeten,Bego nam natuurlijk een lekker stukje lamsvlees.
In Bosnie kom je ook heel veel plekken tegen onderweg waar je lamsvlees kan eten,de lammetjes liggen langs de weg te braden,natuurlijk ging ik even een foto maken.
Hierna reden we weer door richting Mostar,voor mij een stad waar ik absoluut heen wilde,hier staat ook de bekende brug die in de oorlog kapot is geschoten,en in de jaren hierna wederom opgebouwd.. Vlak voor Mostar stoppen we nog even bij een fruitkraampje om even wat sinaasappels te kopen..
In Mostar aan gekomen zijn we op zoek gegaan naar een hotel, en hebben hier onze spillen even neergelegd,en toen zijn we Mostar nog even ingegaan,daar een hapje gegeten en toen nog wat rond gewandeld,ondertussen werd het al aardig donker, en de brug van Mostar was mooi verlicht…
Hieronder een stukje informatie over de brug in Mostar!!
In 1993 werd de brug verwoest tijdens de oorlog op de Balkan . In Mostar waren hevige gevechten uitgebroken tussen troepen van het door Bosniakken gedomineerde regeringsleger en de Bosnische Kroaten van de Kroatische Republiek.
Wie de brug vernietigd heeft wordt betwist. Veel bronnen beweren dat Kroatische milities, die meenden dat de brug door moslims werd gebruikt om troepen te bevoorraden, in november van dat jaar in een paar uur tijd de brug vernietigden, hetgeen ook door een woordvoerder van de Bosnische Kroaten werd verklaard.
Een Kroatisch onderzoek trekt echter de conclusie dat de Stari Most niet vernietigd zou zijn door Koatische milities, maar door een mijn die vanuit het moslimgedeelte van de stad geactiveerd zou zijn. Na de oorlog werd er een noodbrug aangelegd, die al snel weer functioneerde als spil van de stad Mostar,de stad was nu verdeeld,in een Kroatisch deel en een moslimdeel. De brug was in geheel in het moslimgedeelte van de stad komen te liggen. In de zomer doken de jongeren nu vanaf de noodbrug in de rivier de Neretva, en niet meer vanaf de stenen Stari Most.
Herbouw
De herbouw van de stenen brug nam in 2001 een aanvang onder supervisie van UNESCO. De renovatie heeft bijna 13 miljoen euro gekost.Dit geld werd bijeen gebracht door de Europese Unie, de Wereldbank, het cultuurfonds van de Aga khan en de overheden van Nederland,Italie en Bosnië en Herzegovina, Kroatie en Turkije. Voor de herbouw werd zoveel mogelijk gebruikgemaakt van de originele stenen die uit de rivier gehaald werden. Ook moesten de ingenieurs zich verdiepen in oude bouwmethoden om de nieuwe brug zo origineel mogelijk te reconstrueren.
Foto Bosnie31.jpg Op 23 juli 2004 werd de brug feestelijk heropend.
Wij hebben leuk een aantal uren doorgebracht in dit mooie stadje en lekker een slokje gedronken bij de bekende brug Ook toen wij er waren werd er weer volop van de brug gesprongen,en ik heb er bovenop gestaan het is me toch een hoogte. Ook hier in Mostar is nog veel zichtbaar van de oorlog als je om je heen kijkt zie je nog veel kapot geschoten huizen/gebouwen.
Kravica watervallen
De parel van de regio West Herzegovina is het kristalheldere water van de rivier Trebizat. Net buiten, ten zuidoosten van de stad Ljubuski zijn de Kravica Watervallen die hieruit voortkomen. Met meer dan 100m breedt en 25m diep, is Kravica één van de grootste watervallen in Herzegovina, maar zeker de indrukwekkendste.
Vanuit Mostar zijn we richting de watervallen gereden,en dit was een hele onderneming op hele slechte wegen. Toen we de waterval naderden hoorde we hem al in de verte tekeer gaan,eenmaal aangekomen wat niets teveel gezegd,fantastisch wat een natuurgeweld…
Beneden bij de waterval was het helemaal een herrie,aangezien het heerlijk weer was zijn we ook nog even het water in geweest ondanks dat dit ijskoud was. Hieronder nog een paar foto’s van om en rond de waterval.
Sarajevo
Al met al hadden we een heerlijke dag gehad,en aan het eind van de middag gingen we weer richting Sarajevo hier bij Bego zijn familie lekker gegeten en toen de oogjes dicht na een vermoeiende dag. De volgende dag stonden we op met een lekker bakje koffie en het zonnetje scheen al weer heerlijk,we zijn wat gaan shoppen in Sarajevo. We stapten in de taxi en werden naar de binnenstad gereden,Sarajevo is een grote stad die nog steeds bezig is met de opbouw na de oorlog.
Wat ons wel opviel is dat er veel verschil is in rijkdom en armoede binnen Bosnie,als je in Sarajevo kijkt zie je de duurste auto’s rijden en verderop zitten de mensen hun producten van het land te verkopen… En je ziet veel kinderen op straat lopen die aan het bedelen zijn,en dan door de politie weer weggestuurd worden.
Ook zijn we nog naar het voetbalstadion geweest in Sarajevo,waar wij vriendelijk ontvangen werden en we mochten zelfs het stadion in. Dit zou in Nederland onmogelijk zijn,we stonden zelfs op het gras en kregen de trainer te spreken waarbij Bego als tolk fungeerde.
Ook zijn we nog de bergen ingegaan op zoek naar wat er nog is overgebleven van de Olympische winterspelen die hier in 1982 gehouden werden. Een erg mooie tocht door de bergen waar de sneeuw op de bergtoppen lag. Op een gegeven moment kwamen we in de buurt van het oude Olympische dorp,waar weinig tot niets meer van over was,alles kapot geschoten in de oorlog.
Ook de skischans ligt er verlaten en kapot bij,en het hotel waar de sporters overnachten en verbleven tijdens de Olympische spelen ligt helemaal in puin,kijk maar naar de laatste foto.
We hebben een heerlijke tijd gehad in Bosnie vooral de gastvrijheid van de mensen is me erg opgevallen,zelf niet zoveel hebben en toch geven.
Bego heeft ons indrukwekkende dingen van Bosnie laten zien,de geweldige natuur maar ook zijn we naar Srebrenica geweest wat ook erg aangrijpend was.
We gaan zeker nog een keer terug naar dit mooie land,nadat we afscheid hadden genomen van Bego zijn familie stapten we weer in het vliegtuig op naar Nederland.
